Khmer Dictionary: មិនមែន

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search

ទាសី ( ន.នាមសព្ទ )
ខ្ញុំស្រី ។
- ទាសីធីតា (--ធីដា) ន. (បា.; សំ. ទាសីទុហិត្ឫ) កូនស្រីនៃទាសី, កូនស្រីដែលកើតអំពីទាសី ។
- ទាសីបុត្រ (--បុត) ន. (សំ.; បា. ទាសីបុត្ត) កូនប្រុសនៃទាសី, កូនប្រុសដែលកើតអំពីទាសី ។
- ទាសីបុត្រី ន. (សំ.) ដូចគ្នានឹង ទាសីធីតា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) នោះ) ។
- ទាសីភរិយា ន. (បា.; សំ. ទាសីភាយ៌ា) ស្រីដែលប្រុសជាម្ចាស់ទ្រព្យ ប្រើប្រាស់ជាទាសីផង យកជាភរិយាផង (មេខា); ភរិយាដូចជាទាសីគឺភរិយាដែលយកចិត្តទុកដាក់បម្រើស្វាមីដូចជាទាសី ។
- ទាសីភោគ ឬ - ទាសីភោគៈ ន. (សំ. បា.) ការប្រើប្រាស់ដូចជាទាសី គឺការប្រើប្រាស់ស្ត្រីដែលមិនមែនជាទាសី ឲ្យធ្វើការងារញក់ញីដូចជាទាសី ។
- ទាសីភោគកម្ម (--ភោគៈក័ម) ន. (បា.) ដូចគ្នានឹង ទាសីភោគ ដែរ ។
ទុក្ខំ ( ន.នាមសព្ទ ) [ទុក-ខ័ង ]
(ទុះខំ “រីសេចក្ដីទុក្ខ, សេចក្ដីលំបាក”) ពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងត្រៃលក្ខណ៍ ច្រើននិយាយរួមទាំង ៣ ម៉ាត់ថា អនិច្ចំ, ទុក្ខំ, អនត្តា គឺសេចក្ដីមិនទៀង (ព្រោះមានការប្រែប្រួលជាធម្មតា), ជាទុក្ខ ឬនាំមកនូវទុក្ខ (ព្រោះមានការព្រួយលំបាកមិនចេះអស់មិនចេះហើយ), មិនមែនជារបស់ខ្លួន (ព្រោះមិនស្ដាប់បង្គាប់, មិនលុះក្នុងអំណាចចិត្ត ឬព្រោះមិនមានខ្លឹមសារ) ។ ប្រើជាឧទានវាចា ពាក្យបន្លឺ ដោយសេចក្ដីព្រួយខ្លាំង ឬដោយសេចក្ដីសំវេគក៏មាន ឱ ទុក្ខំ ! “ឱសេចក្ដីព្រួយលំបាក !”; ចួនកាលថា អហោ ទុក្ខំ ! “ឱសេចក្ដីទុក្ខព្រួយ !”; ឬថា អហោ ទុក្ខំ ទុក្ខំ ! “ឱទុក្ខព្រួយណាស់ហ្ន៎” (ច្រើនមានប្រើតែក្នុងសាស្ត្រាទេសន៍ ប្រែរយបុរាណ) ។
ទេហៈ ? ( និ.និបាតសព្ទ )
ទេឬ ? : ដូច្នោះទេហៈ ? ដូច្នោះទេឬ ?, ឱ, ខ្ញុំស្មានថាជាអ្នកណា, លោកបងទេហៈ ?, អីហ្នឹងមិនមែនមនុស្សដែលខ្ញុំឲ្យមកទេហៈ ? (សម័យឥឡូវប្រើពាក្យ ទេឬ ? ព. សា. ថា ទេអ៊្ហៃ ?) ជួនកាលអ្នកច្រៀងថា ទេរ៉ី ? ច្រើនតែថា ចុះមិនដឹងទេឬ មិនឮទេរ៉ី ?... (ថាតាមចួន) ។
ធ្យាន
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឈាន ន.) ។ ពាក្យនេះខ្មែរយើងប្រើជា កិ. ក៏មាន :
- ធ្យានទៅ គឺទៅដោយអំណាចធ្យាន; ហោះធ្យាន សំដៅសេចក្ដីថា ទៅតាមអាកាសជាប្រឹថពីដោយអំណាចឬដោយឫទ្ធិនៃធ្យាន ។ តាមសេចក្ដីពិត, លោកដែលបានសម្រេចធ្យានមិនមែនហោះទេ, គឺបើត្រូវការចង់ទៅតាមអាកាស លោកចូលធ្យានដោយ បឋវីកសិណ គឺយកដីធ្វើជាអារម្មណ៍ តាំងអធិដ្ឋានអាកាសត្រង់ផ្លូវដែលត្រូវការទៅនោះ ឲ្យរឹងក្លាយជាដី ហើយលោកដើរតាមផ្លូវទៅដូចគេដើរលើដីធម្មតា, គ្រាន់តែឆាប់រហ័សភ្លាមៗប្លែកជាងដំណើរជាប្រក្រតីប៉ុណ្ណោះ; បើត្រូវការចង់ទៅក្នុងដី លោកចូលធ្យានដោយ អាបោកសិណ គឺយកទឹកធ្វើជាអារម្មណ៍ តាំងអធិដ្ឋានដីត្រង់ផ្លូវដែលត្រូវការទៅនោះឲ្យរលាយក្លាយជាទឹកហើយចូលធ្យានដោយ វាយោកសិណ គឺយកខ្យល់ធ្វើជាអារម្មណ៍ អធិដ្ឋានឲ្យមានខ្យល់បក់វែកញែកទឹកឲ្យច្រហធ្លុងទៅជាផ្លូវដើរបាន; និយាយដោយខ្លីថាលោកចម្រើនធ្យានបង្វែរធាតុទាំង ៤ ផ្លាស់ប្ដូរគ្នាបានតាមត្រូវការប៉ុណ្ណោះឯង; តែច្រើននិយាយតាមទម្លាប់ថា លោកហោះ, លោកជ្រែកដី, ជ្រែកទឹក, ដើរលើទឹក ។ល។
ធំ ( បុ. ស.បុរិសសព្ទនាម )
ពាក្យសម្រាប់ក្មួយហៅបងប្រុសឬបងស្រីរបស់បិតាឬរបស់មាតា ក្នុងទីចំពោះមុខឬកំបាំងហៅក៏បាន : អញ្ជីញធំអង្គុយ; ពាក្យទំយើថា អ៊ំ; បើក្នុងទីកំបាំងច្រើនហៅថា ឪពុកធំ គឺធំប្រុស, ម្ដាយធំ គឺធំស្រី; អ្នកដទៃមិនមែនជាញាតិ ដែលមានអាយុច្រើនស្រករនឹងឪពុកធំឬម្ដាយធំ ក៏ហៅ ធំ ឬ អ៊ំ បានដែរ ។
ផិត ( កិ.កិរិយាសព្ទ, គុ.គុនសព្ទ )
(ផិត អ. ថ. ភិត “ខុស, មិនមែន, មិនល្អ...”) ក្បត់ចិត្តគូស្រករ : ស្រីផិតប្ដី ។
ផ្ដាស ( កិ. វិ.កិរិយាវិសេសនៈ ឬ កិរិយាវិសេសន៏, គុ.គុនសព្ទ, និ.និបាតសព្ទ ) [ជើង ដ ]
ដែលទាសចេញខុសពីផ្លូវពីគន្លង, ខុសរបៀប, ខុសច្បាប់ ខុសសណ្ដាប់, មិនមែន, មិនពិត : មនុស្សផ្ដាស; និយាយតែផ្ដាស ។ ផ្ដាស ! ខុស !, ព្រើល !...។ មនុស្សទាំងផ្ដាស មនុស្សដែលគេមិនស្គាល់ថាមកពីណា នៅឯណា អាក្រក់ឬល្អយ៉ាងណា : កុំជឿពាក្យមនុស្សទាំងផ្ដាស (ប្រើជាពហុវចនៈ) ។
ផ្សែង ( ន.នាមសព្ទ )
ធម្មជាតិមួយប្រភេទ ដែលហុយចេញដោយអំណាចចំហាយ, ដោយអំណាចធាតុក្ដៅ : ផ្សែងហុយទ្រលោម, ផ្សែងភ្លើង, ផ្សែងហុយពីទឹកងងឹតពេញទន្លេ, ផ្សែងហុយចេញពីមាត់ ។ ព. ប្រ.
- ជជែកបែកផ្សែង ជជែកគ្នាខ្លាំងៗ បែកពីនេះពីនោះដណ្ដើមយកត្រូវតែរាល់ខ្លួន ។
- ផ្សែងភ្នែក ព្រឹលភ្នែកឃើញជាផ្សែងដាសមើលអ្វីមិនច្បាស់ ។ ព. ទ. បុ. ថ្ពូតផ្សែងជាដុំ ឬ ថ្ពូតផ្សែងធ្វើជាដុំ មិនមែនសោះ ក្លែងនិយាយបង្កាច់គេឲ្យកើតជាពាក្យជាអង្គសេចក្ដីឡើង (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ថ្ពូត និង បាត់ ផង) ព. ប្រ. ច. យប់បង្ហុយផ្សែងថ្ងៃឡើងភ្លឺព្រោង វេលាយប់ត្រិះរិះ, គិតគ្នេរ ដល់វេលាថ្ងៃធ្វើកិច្ចការឬស្ដីនិយាយតាមលំអានតម្រិះនោះ តាមគំនិតនោះ ។ ផ្សែងណាស់ ! ឧ. ហុយផ្សែងខ្លាំងណាស់ ! (ពាក្យត្អូញក្នុងវេលាដែលមានផ្សែងហុយខ្លាំងចូលភ្នែក) ។
ពូ ( ន.នាមសព្ទ )
ពាក្យសម្រាប់ក្មួយហៅបុរសជាប្អូនរបស់ឪពុក ឬប្អូនរបស់ម្ដាយ (មា ឬ ឪពុកមា) : ស្អែកសូមលោកពូអញ្ជើញមកកុំខាន; អញ្ជើញពូពិសា ។ ហៅបុរសដទៃមិនមែនជាញាតិ ដែលមានវ័យក្មេងជាងមាតាបិតារបស់ខ្លួនក៏បាន ដោយទុកដាក់ថាដូចជាប្អូនរបស់មាតាបិតា ។
មនោ ( ន.នាមសព្ទ ) [មៈ- ]
(< មន; មនស៑) ចិត្ត ។
- មនោគតិ ដំណើររបស់ចិត្ត, ដំណើរប្រព្រឹត្តទៅនៃចិត្ត; សេចក្ដីប្រាថ្នា, បំណង, ដំណើរដែលចិត្តគ្មាននឹកសោះ ស្រាប់តែបណ្ដាលឲ្យឃើញជាផ្នូល ។
- មនោទ្វារ ទ្វារចិត្ត, ផ្លូវចិត្ត ។
- មនោមនះ (ម្នោម្នះ) មានះក្នុងចិត្ត, ចិត្តដែលមានមានះ, ចិត្តរនិងរនាំង : មនុស្សមនោមនះ គឺមនុស្សរឹងត្អឹង, មនុស្សរនិងរនាំង (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ សរសេរជា ម្នោម្នះ ក៏បាន) ។
- មនោម័យ (មៈនោមៃ) ដែលសម្រេចអំពីចិត្ត; ខ្មែរប្រើពាក្យនេះសំដៅសេចក្ដីថា “ដែលសម្រេចបានដូចចិត្ត, ឆាប់ទាន់ចិត្ត” ជាពាក្យហៅសេះ ដែលលឿនឆាប់ទាន់ចិត្ត : សេះមនោម័យ, សេះសិន្ធពមនោម័យ ។
- មនោមយិទ្ធិ (--មៈយិត-ធិ) ឫទ្ធិដែលសម្រេចដោយចិត្ត ។
- ម្នោម្នេញ ម្នេញក្នុងចិត្ត (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ សរសេរជា ម្នោម្នេញ ក៏បាន) ។ មនោរថ (មៈនោរត់) បំណង : សមមនោរថ, បានសម្រេចតាមមនោរថ ។
- មនោរម (មៈនោរំ) ដែលជាទីរីករាយចិត្ត, ដែលគួរឲ្យសប្បាយក្នុងចិត្ត : ទីឋានមនោរម, ព្រៃមនោរម (សរសេរជា មនោរម្យ ក៏បាន) ។
- មនោវិញ្ញាណ វិញ្ញាណដែលកើតក្នុងមនោទ្វារ (សេចក្ដីដឹងដែលកើតមានចំពោះផ្លូវចិត្តសុទ្ធ មិនមែនកើតអំពីទ្វារទាំង ៥ គឺ ផ្នែក, ត្រចៀក, ច្រមុះ, អណ្ដាត, កាយ) ។
- មនោសញ្ចេតនា (--ស័ញ-ចេតៈន៉ា) សេចក្ដីរិះគិតក្នុងចិត្ត, ចំណុចរបស់ចិត្ត; ការទទួលដឹងនូវអារម្មណ៍ ដែលមកប៉ះដល់ចិត្ត; អធ្យាស្រ័យប្រកបដោយករុណា...។
- មនោហរ ដែលជាទីចម្រើនចិត្ត, ដែលពេញចិត្ត, ត្រូវចិត្ត, ដែលមានលម្អគួរឲ្យស្រឡាញ់មិនភ្លេច : កែវមនោហរ ។ល។

Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search

ឬ ( fp ) [rɨɨ] - detail »
phrase-final interrogative particle
Eg. មិនមែន ឬ : ? Isn't it true?

Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search

មិនមែន [mɨn mɛɛn]
+ VERB / CLAUSE by no means; not at all, not really ...
Eg. កិច្ចការទាំងនោះមិនមែនធ្វើតែឳពុកខ្ញុំម្នាក់ឯងទេ: My father is by no means the only one doing all that work.
មិនមែន [mɨn mɛɛn]
#NAME?
Eg. វាមិនមែនចោរទេ: He's not a bandit.
មិនមែនតែម្ដងនេះទេ [mɨn mɛɛn tae mdɑɑŋ nih tee]
all this is not the first time