Khmer Dictionary: វ័យ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search

កុមារភាព ( ន.នាមសព្ទ ) [--រ៉ៈ-ភាប]
ភាពនៃកុមារ, ដំណើរដែលនៅជាកុមារ, វ័យនៅក្មេង ។
តំណូច ( ន.នាមសព្ទ )
កាលដែលនៅតូច, ភាពដែលនៅតូច, បឋមវ័យ : ក្មេងមានតំណូចប៉ុណ្ណឹងទេ មិនសមបើដឹងការខុសត្រូវដូចជាមនុស្សចាស់យ៉ាងហ្នឹងសោះគួរសរសើរវាណាស់ ។
តរុណភាព ( ន.នាមសព្ទ ) [តៈ-រ៉ុណៈ-- ]
(តរុណភាវ) ភាពដែលនៅក្មេងឬនៅជំទង់, វ័យដែលនៅកំលោះ-ក្រមុំ គឺវ័យ វ័យរបស់មនុស្សបន្ទាប់ពីកុមារភាព ។
តរុណវ័យ ( ន.នាមសព្ទ ) [តៈរុណៈវៃ ]
(--វយ) វ័យក្មេង, កំលោះ-ក្រមុំ ។
ថ្នរ ( គុ.គុនសព្ទ )
ដែលមានវ័យស្រករគ្នា, ដែលមានភាពស្មើគ្នាទាំងជិតដិតស្និទ្ធស្នាលផងទៀត, ប្រើបានចំពោះតែផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ គ្នា ថា គ្នាថ្នរ គឺជាគ្នាស្មើ, ជាគូកន : ពុំត្រូវយកអ្នកធំជាគ្នាថ្នរឡើយ ។
បច្ឆិម ( គុ.គុនសព្ទ ) [ប៉័ច-ឆិម៉ៈ ឬ ប៉័ច-ឆិម]
(បឝ្ចិម) ដែលជាខាងក្រោយ, ខាងចុង, បំផុត ។ ច្រើនប្រើជាបទសមាស, ដូចជា បច្ឆិមកាល កាល, គ្រា ខាងចុងបំផុត គឺកាលដែលជិតអស់ជីវិត ។
- បច្ឆិមជនតា ប្រជុំជន ឬពួកជនដែលកើតជាខាងក្រោយ ។
- បច្ឆិមជាតិ កំណើតជាខាងចុងបំផុត គឺកំណើតសត្វដែលបានសម្រេចអរហន្តផលហើយនឹងអស់មានជាតិតទៅទៀត ។
- បច្ឆិមទស្សនៈ ការឃើញជាខាងចុងបំផុត គឺឃើញគ្នា ឬឃើញអ្វីៗក្នុងវេលាដែលជិតអស់ជីវិត ។
- បច្ឆិមពុទ្ធវចនៈ ព្រះពុទ្ធវចនៈជាខាងចុងបំផុត គឺព្រះពុទ្ធភាសិតដែលទ្រង់ត្រាស់ផ្ដាំហើយទ្រង់ចូលបរិនិព្វានទៅ ។
- បច្ឆិមភព ភពខាងក្រោយបំផុត (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បច្ឆិមជាតិ) ។
- បច្ឆិមភវិកសត្ត ឬ - --សត្វ សត្វដែលកើតក្នុងភពជាទីបំផុត ឬដែលមានភពជាទីបំផុត គឺសត្វដែលមានបារមីគ្រប់គ្រាន់ នឹងបានសម្រេចអរហន្តផលក្នុងជាតិនេះ ។
- បច្ឆិមភាគ ភាគខាងចុង ។
- បច្ឆិមភោជន ភោជនក្រោយបំផុត គឺភោជនដែលបរិភោគតែម្ដងប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏អស់ជីវិតទៅ; ហៅថា បច្ឆិមាហារ “អាហារចុងក្រោយបំផុត” ក៏បាន ។
- បច្ឆិមយាម យាមខាងចុង (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) យាម ២ ន. ផង) ។
- បច្ឆិមវ័យ វ័យខាងចុង (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) វ័យ ផង) ។ល។
បញ្ចពិធកល្យាណី ( ន.នាមសព្ទ ) [ប៉័ញ-ចៈពិធៈ ក័ល-យ៉ាណី ឬ ត. ទ. ថា ប៉័ញ-ចៈពិត-កល់-យ៉ាណី ]
(--វិធ-ឬ-ពិធ- ) ស្ត្រីដែលមានលំអ៥ យ៉ាងគឺ លម្អសក់, លម្អបបូរមាត់, លម្អធ្មេញ, លម្អសម្បុរ, លម្អវ័យ ។
បឋម [ប៉ៈឋៈម៉ៈ ឬ ប៉ៈឋំ]
(ប្រថម) ដំបូង, មុន, មុនគេ, ទី១ : គ្រាជាបឋម ។ ពាក្យនេះច្រើនប្រើជាបទសមាសរួមភ្ជាប់ជាមួយនឹងសព្ទដទៃ ដូចជាបឋមកប្ប (ប៉ៈឋំម៉ៈក័ប) ឬ ប្រថមកល្ប (ប្រៈថំម៉ៈក័ល) ន. (បា. ឬ សំ.) កប្ប ឬកល្បដំបូង គឺសម័យដែលទើបនឹងកទឹកកដីជាដំបូង ដែលមានជាប់ដរាបមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) កប្ប និង កល្ប ផង) ។
- បឋមជ្ឈាន (ប៉ៈឋៈម័ចឈាន) ន. (បា.; សំ. ប្រថមធ្យាន) ឈាន ឬធ្យានទី១ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឈាន ២ ន.) ។
- បឋមពុទ្ធវចនៈ (ប៉ៈឋៈម៉ៈពុត-ធៈវៈចៈន៉ៈ) ន. (បា.) ពុទ្ធវចនៈ ដែលទ្រង់ត្រាស់បន្លឺជាដំបូងបំផុតក្នុងកាលដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ទើបបានត្រាស់ថ្មីៗ ។
- បឋមយាម (ប៉ៈឋំម៉ៈយាម) ន. (បា.) យាមទី១ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) យាម២ ន. ផង) ។
- បឋមវ័យ (ប៉ៈឋំម៉ៈវៃ) ន. (បា.--វយ) វ័យទី១ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) វ័យ ទៀតផង) ។
- បឋមសង្គាយនា (ប៉ៈឋៈម៉ៈ ឬ ប៉ៈឋំម៉ៈសង់គា យៈនា) ន. (បា. ច្រើនប្រើជា បឋមសង្គីតិ) ការប្រជុំផ្ទៀងរួបរួមធម្មវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនាជាដំបូងបំផុត ក្នុងកាលដែលព្រះសក្យមុនីសម្ពុទ្ធ ត្រង់ចូលបរិនិព្វានទៅបាន ៨៩ ថ្ងៃ...។
- បឋមសម្ពោធិ (ប៉ៈឋៈម៉ៈស័មពោធិ ឬ--ពោត) ន. (បា.) ការទើបបានត្រាស់នៃព្រះពុទ្ធសព្វញ្ញុពុទ្ធ ។
- បឋមហេតុ (ប៉ៈឋំម៉ៈហែត) ន. (បា. បឋម + ហេតុ) ហេតុដំបូង គឺហេតុដែលក ឬផ្ដើមជាដំបូង ។ល។
ប៉េលប៉ាល ( កិ. វិ.កិរិយាវិសេសនៈ ឬ កិរិយាវិសេសន៏, គុ.គុនសព្ទ )
ដែលអណ្ដែតរេដោយខ្យល់, ដែលឃ្លេងឃ្លោង; តេលតាល : អណ្ដែតប៉េលប៉ាល, ហើរប៉េលប៉ាល; ដំណើរប៉េលប៉ាល ។ សម្លោកចាស់បុរាណថា : ជើងទេញ ធ្មេញល្អិត ស្លឹកត្រចៀកកំប៉ិត ដំណើរប៉េលប៉ាល (ទំនាយថាមនុស្សនោះមានប្រាជ្ញារហ័សមានវ័យច្នៃទាស់ ប៉ុន្តែខិលបន្តិច ចាប់ថ្នាក់សម្ដីពុំសូវជាប់ ...) ។
ពេញ ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ធ្វើឲ្យដល់ចំនួន ។ ច្រើនតែប្រើជា គុ. ឬ កិ. វិ. ដែលដល់ចំនួន, ដល់មាត់, ដល់កណ្ដាប់មាត់, បរិបូណ៌, គ្រប់គ្រាន់, មានសព្វអន្លើ, ឥតមានសល់ចន្លោះមិនខ្វះខាត : ទឹកពេញពាង, អង្ករពេញតៅ, ឆ្អែតពេញពោះ; មនុស្សអង្គុយពេញរោង ។
- ពេញការ ដែលបានការ, ដែលដល់កំណត់ធ្វើការកើត : មនុស្សពេញការ ។
- ពេញកម្លាំង ដែលប្រឹងឥតសំចៃកម្លាំង : ធ្វើការពេញកម្លាំង ។
- ពេញកំលោះ, ពេញក្រមុំ ដែលមានវ័យកំលោះ, ក្រមុំ ពេញទី ។
- ពេញចិត្ត គាប់ចិត្ត, ស្ម័គ្រចិត្ត ។
- ពេញចំហ បើកអស់មិនលាក់មិនសំចៃ : លេងពេញចំហ, បើកពេញចំហ ។
- ពេញជំទង់ ដែលមានវ័យជំទង់ពេញទី ។
- ពេញជំហរ អស់ជំហរ ។
- ពេញដៃ ពេញកម្លាំងដៃ : អស់យ៉ាង, ឥតសំចៃ, ឥតញញើត : លេងឲ្យពេញដៃ ។
- ពេញដៃពេញជើង ពេញកម្លាំងដៃជើង ។
- ពេញទី ដល់ទី, ដល់កំណត់ ។
- ពេញទំហឹង អស់ទំហឹង គឺប្រហែលនឹងរត់ហត់ហ៊ឹងត្រចៀក ។
- ពេញបន្ទុក ដល់បន្ទុក ។
- ពេញធឹង (ព.សា.) ពេញលក្ខណៈ, ពេញសមត្ថភាព, ពេញទី (ប្រើតាមទម្លាប់ដោយស្រុក) ។
- ពេញបូណ៌មី តិថីដែលមានព្រះចន្ទ្រពេញវង់, ថ្ងៃ ១៥ កើត ។
- ពេញមាត់ ស៊ប់មាត់ឥតកោតញញើត : ស្ដីថាពេញមាត់ ។
- ពេញរង្វាស់ ពេញដូចគេវាល់, គ្រប់គ្រាន់ : ធ្វើការពេញរង្វាល់ ។
- ពេញរបុង គ្រប់គ្រាន់, ដល់ខ្នាត : ធ្វើការពេញរបុង ។
- ពេញលេញ
- ពេញកម្លាំង, គ្រប់គ្រាន់, បរិបូណ៌; ពេញសាច់, ពេញសាច់ពេញឈាម : ធ្វើការពេញលេញ, រកស៊ីពេញលេញ, មានសាច់ពេញលេញ ។
- ពេញសន្ធឹក មានសូរសន្ធឹកខ្លាំងក្រៃ; លើសលន់, ក្រៃពេក, សន្ធឹកសន្ធាប់ : លេងឲ្យពេញសន្ធឹក ។ល។

Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search

វ័យ - detail »
See:វយ

Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search

តរុណវ័យ [taʔron -----]
youth
បច្ឆិមវ័យ [paccʰəm -----]
old age, last stage of life
បឋមវ័យ [paʔtʰaʔmaʔ~paʔtʰam -----]
childhood, youth
ពេញវ័យ [pɨɲ -----]
to have reached adulthood / the age of consent
មជ្ឈិមវ័យ [maccʰɨm -----]
middle age
វ័យកំលោះក្រមុំ [----- kɑmlɑh krɑmum]
adolescence
វ័យក្មេង [----- kmeɛŋ]
childhood
សមវ័យ [sɑɑ mɔɔ -----]
same age
អប្បវ័យ [ʔappaʔ -----]
to be young, underage
កងវ័យកណ្ដាល [kɑɑŋ ----- kɑndaal]
unit composed of middle-aged people