Khmer Dictionary: រដូវ
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search
-
ក្ដៅ
( គុ.គុនសព្ទ )
[ជើង ដ]
ដែលមានកម្ដៅ, ដែលឲ្យក្ដៅ : រដូវក្ដៅ, ទឹកក្ដៅ ។
- ក្ដៅចិត្ត គឺអន្ទះ-អន្ទែងក្នុងចិត្ត ដោយមានហេតុភេទអ្វីនាំឲ្យខឹង ។
-
ដំឡើង
( គុ.គុនសព្ទ, ន.នាមសព្ទ )
ឈ្មោះរដូវដែលទឹកឡើង : រដូវដំឡើង, ខែដំឡើង។
-
ដំបូង
( គុ.គុនសព្ទ )
ជាបឋម, ជាខាងដើម, មុន,ទីមួយ : គ្រាដំបូង, ជាន់ដំបូង...។
- ដំបូងខ្យល់ ន. ឬ គុ.
- ខ្យល់ដំបូង គឺខ្យល់ដែលបក់ពីទិសឧត្តរមកជាដំបូងក្នុងខាងដើមនៃហេមន្តរដូវ : គ្រុនដំបូងខ្យល់ គឺគ្រុនដែលបណ្ដាលអំពីខ្យល់ដំបូងនោះ ។
- ដំបូងចិត្ត ន. ឬ គុ. ដំណើរថ្មោងចិត្ត, ដែលទើបនឹងតាំងចិត្តផ្ដើម ផ្គង ជាដំបូង ឬដែលទើបនឹងចាប់ចិត្តស្រឡាញ់, រាប់រកជាដំបូង ។
- ដំបូងដៃ ន. ឬ គុ. កិច្ចការអ្វីមួយដែលគេទើបនឹងតាំងផ្ដើមជាដំបូង, ដែលតាំងផ្ដើមជាមុនបំផុត ។ល។
-
ថ្លុក
( ន.នាមសព្ទ )
ទីដីក្រហូងដែលដក់ទឹកភ្លៀងក្នុងរដូវវស្សា តែតូចជាងត្រពាំង, ច្រើនកើតដោយសារក្របីដេក, ដោយសារទឹកហូរច្រោះ ឬមានកាប់ដីឲ្យមានជាក្រហូង ។ ថ្លុកជង្ហុក ទីដែលមានក្រហេងក្រហូងខ្លះ មានជង្ហុកខ្លះ ។
-
ទន្សែ
( ន.នាមសព្ទ )
ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានដើមសណ្ឋានស្លា ផ្លែមានស្មែង នៅស្រទាប់ធាងមានក្រមរជាផង់ល្អិត ។ ទន្សែនេះ, អ្នកលង្កាទ្វីបគេធ្វើផ្កាវាឲ្យស្រក់ទឹកផ្អែមបាន ដូចផ្កាត្នោតដែរ, មុនដំបូង, កាលបើគេស្ទង់ឃើញថាផ្កាវាមានចំណាស់ល្មមគាបបានហើយ, គេធ្វើជណ្ដើរឫស្សីតូចល្មម, ជណ្ដើរនោះមានកាំខាងលើ ២ ជាចម្ពាមទប់កុំឲ្យក្រឡាច់, គេឡើងទៅក្រសោបសំណុំផ្កា ចងផ្អោបឲ្យណែន, ចង ៧ ថ្ងៃ ក្ដឹបក៏ទុំទាំងអស់ គ្រាន់តែស្រាយចំណងចេញ ក្ដឹបទាំងនោះក៏ជ្រុះអស់ នៅសល់តែស្មែងគេប្រមូលទងស្មែងឲ្យល្មមតែគាបកើត ចងជាដុំតូចៗ ច្រើនដុំ ឥតកាត់ចោលទេ, លុះគម្រប់ ៧ ថ្ងៃ គេយកគំនាបសំប៉ាត ដូចគំនាបត្នោតឈ្មោល គាប ៣ ថ្ងៃ គេយកកាំបិតយ៉ាងមុតចិត ដូចចិតផ្កាត្នោតដែរ, ក៏ស្រក់ទឹកផ្អែមមក, គេត្រងនឹងក្វាងមានទំហំមាត់ល្មមតែចុះសំណុំផ្កាដែលគេចងនោះ, បានទឹកផ្អែម គេអាចរំងាស់ធ្វើស្ករបានដូចត្នោតដែរ, ងាយធ្វើជាងត្នោត ព្រោះមិនខ្លាចធ្លាក់ដូចត្នោតទេ; ស្ករទន្សែផ្អែមខ្សោយបន្តិចជាងស្ករត្នោតមិនរងាន់ទេ ។ ទន្សែបញ្ចេញផ្កាឥតរដូវដូចត្នោតទេ, គួរយើងធ្វើល្បងមើល, ក៏គង់នឹងបានដឹងដោយងាយ, បើធ្វើកើត, មានប្រយោជន៍សំខាន់ណាស់, គួរតែយើងពិសោធន៍មើល : ដីនៅប្រទេសយើងងាយដាំទន្សែណាស់គួរតែដាំត្រង់ដីទំនេរៗឲ្យមានច្រើនឡើង ។
-
ទៀនវស្សា
( ន.នាមសព្ទ )
[--វ័សសា ]
ទៀនធំស្រដៀងគ្នានឹងទៀនជ័យ ប៉ុន្តែសិតដោយក្រមួនច្រើនតាមបាន ដែលទាយកទាយិកាធ្វើប្រគេនភិក្ខុសង្ឃក្នុងថ្ងៃ ១៥ កើតឬថ្ងៃ១រោចខែអាសាឍសម្រាប់ព្រះភិក្ខុសង្ឃអុជបូជាចំពោះព្រះរត្នត្រ័យរាល់យប់ ក្នុងរដូវវស្សា : សិតទៀនវស្សា, ហែទៀនវស្សា, វេរទៀនវស្សា ។
-
និទាឃៈ
( ន.នាមសព្ទ )
[--ឃៈ]
ឈ្មោះរដូវមួយប្រើតាមសុរិយគតិ ជារដូវក្ដៅ មាន៩២ ថ្ងៃ រាប់ពីត្រឹមថ្ងៃទី ២១ ខែមីនា (ម៉ារ្ស) ដល់ថ្ងៃទី ២១ ខែមិថុនា (យូវ៉ាំង) ។
-
គោក
( ន.នាមសព្ទ )
ឈ្មោះតំបន់ទួលខ្ពស់មួយ ក្នុងសង្កាត់លេខ ២ ក្រុងភ្នំពេញ ឋិតនៅខាងលិចមណ្ឌលកីឡាក្រុង ជាទីគោកដែលទឹកមិនលិចក្នុងរដូវវស្សា ។ ដោយហេតុទួលនោះ ជាទីគោកខ្ពស់ទឹកមិនលិចដូច្នោះ ទើបគេហៅ ទួលគោក ។ តមកហៅក្លាយថា ទួលគក មកពីសរសេរជាអក្សរបារាំងថា Kork ។ សព្វថ្ងៃរាជការក្រុងរៀបចំតំបន់នេះទៅជាភូមិមួយដ៏ស្អាតល្អសមរម្យតាមសម័យនិយម : ទួលគោកជាតំបន់ថ្មីមួយក្នុងព្រះរាជធានីភ្នំពេញ ។
-
បណ្ដាក់
( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ទិញឬដូរដោយដាក់ដើមទុនមុន គឺដាក់ប្រាក់ឬទំនិញអ្វីមួយជឿឲ្យទៅអ្នកដែលទ័លក្រត្រូវការយកថ្លៃមុនហើយនឹងយករបស់ដែលត្រូវទិញដូរនោះជាខាងក្រោយ ក្នុងកំណត់រដូវរបរ មានស្រូវនិងគ្រាប់ពោតជាដើម ដើម្បីឲ្យមានចំណេញជាងទិញដូរដល់ដៃ : បណ្ដាក់ស្រូវ, បណ្ដាក់គ្រាប់ពោត, បណ្ដាក់ស្ករ។ ដាក់រាយគ្នាឲ្យនៅបន្តហែៗបណ្ដោយតាមដងផ្លូវឬទីផ្សេងៗ : កងទ័ពបណ្ដាក់គ្នាតាមដងព្រៃ ដើម្បីចាំស្កាត់ប្រយុទ្ធនឹងពួកខ្មាំង; តាមរឿងព្រេងខ្មែរថា ទន្សាយចាញ់ប្រាជ្ញាខ្យង ក្នុងរឿងភ្នាល់រត់ប្រណាំងគ្នា ព្រោះខ្យងបណ្ដាក់គ្នាហែតាមមាត់បឹង ឲ្យឆ្លើយកូ៎កៗ នៅខាងមុខជាដរាបគ្រប់តែខណៈដែលទម្សាយស្រែកហៅ ។ ពាក្យដែលគេតែងនិយាយថា :
- បណ្ដាក់គ្នារដឹកដូចខ្យង គឺជាប់ទាក់ទងមកពីរឿងនោះឯង ។ កិ. វិ. ដែលសន្មតកំណត់ផ្លាស់ប្ដូរវេនគ្នា គឺម្នាក់ចេញទៅម្នាក់ចូលមកដល់, ម្នាក់ចុះទៅម្នាក់ឡើងមកដល់, ម្នាក់ដេកម្នាក់ភ្ញាក់ឡើង, ម្នាក់ទៅ ម្នាក់នៅចាំ ជាបន្តបន្ទាប់គ្នាយ៉ាងនេះជាដើម ក៏ហៅថា បណ្ដាក់ ដែរ : ដេកបណ្ដាក់គ្នា, រត់បណ្ដាក់គ្នា, ថ្ងៃនេះ ផ្ទះខ្ញុំមានភ្ញៀវច្រើន ម្នាក់ចេញម្នាក់ចូលដូចគេបណ្ដាក់គ្នា ។
-
បុប្ផវតី
( គុ.គុនសព្ទ, ន.នាមសព្ទ )
[បុប-ផៈវៈដី]
(បុស្បវតី) ស្ត្រីមានផ្កា គឺស្ត្រីមានរដូវ, ស្ត្រីគ្រប់ការ (ព. ខ្ព.) ។
Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search
-
រដូវ
( n )
[rɔdəv]
- detail »
season (According to the solar calendar there are four seasons: និទាឃរដូវ spring, វស្សានរដូវ summer, សរទរដូវ autumn, សិសិររដូវ winter. According to the lunar calendar there are three seasons: ហេមន្តរដូវ or រដូវរងា the cold season, គិម្ហរដូវ or រដូវក្ដៅ the hot season, វស្សានរដូវៀរ រដូវភ្លៀង the rainy season. According to ancient Cambodian writings there were six seasons of 59 days each: ហេមន្តៈ, រដូវរងា cold season; សិសិរៈ, រដូវរងាខ្លាំង very cold season; វសន្តៈ, រដូវស្លឹកឈើលាស់ season of growth (in trees); គិម្ហៈ, រដូវក្ដៅ hot season; វស្សានៈ, រដូវភ្លៀង rainy season; សរទៈ, រដូវចុះអ័ព្ទ foggy season)
-
រដូវ
( n )
[rɔdəv]
- detail »
menstrual period, menstruation
-
រតូវ
- detail »
See:រដូវ
Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search
-
ខុសរដូវ
[kʰoh rɔdəv]
to be early, fast-ripening, out of season
-
ខុសរដូវ
[kʰoh rɔdəv]
to be out of season; wrong time, bad time
-
ឈាមរដូវ
[cʰiem rɔdəv]
menstrual flow
-
ដើររដូវ
[daə rɔdəv]
See:ធ្លាក់រដូវ -
ត្រូវរដូវ
[trəv rɔdəv]
at the right season
-
ធ្លាក់រដូវ
[tleak rɔdəv]
to have one's menstrual period
-
ផ្លែដើមរដូវ
[plae daəm rɔdəv]
early fruit
-
មុនរដូវ
[mun rɔdəv]
to be early, fast ripening (of fruit, vegetables)
-
រដូវច្រូតកាត់
[rɔdəv croot kat]
harvest season
-
រដូវដំឡើង
[rɔdəv dɑmlaəŋ]
flood season